Od 1 września 2025 roku w polskich szkołach publicznych wejdą w życie istotne zmiany dotyczące nauczania religii i etyki. Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło nowe rozporządzenie, które ujednolica tygodniowy wymiar godzin tych przedmiotów oraz zmienia zasady ich organizacji. Zmiany te mają na celu zarówno dostosowanie edukacji do współczesnych potrzeb społecznych, jak i wyeliminowanie problemów organizacyjnych. Dotychczas wynikały z prowadzenia lekcji religii w różnych godzinach i w różnym wymiarze czasowym. Nowe regulacje budzą jednak kontrowersje zarówno wśród nauczycieli, rodziców, jak i uczniów, a opinie na ich temat są podzielone.
Ujednolicenie wymiaru godzin religii w szkole
Dotychczas nauczanie religii odbywało się w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Natomiast lekcje z etyki była realizowane zgodnie z decyzją dyrektora szkoły. Od nowego roku szkolnego zarówno religia, jak i etyka będą nauczane w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Zmiana ta ma na celu wyrównanie czasu poświęconego na zajęcia dodatkowe. Jednocześnie rodzi pytania o skuteczność nauczania religii w ograniczonym wymiarze czasowym. Dla wielu katechetów i nauczycieli etyki oznacza to zmniejszenie liczby godzin pracy. A to może skutkować koniecznością uzupełnienia etatu innymi zajęciami lub nawet redukcją zatrudnienia. Ujednolicenie wymiaru godzin ma też na celu ograniczenie chaosu organizacyjnego w szkołach, które dotychczas miały trudności z planowaniem zajęć dla uczniów wybierających różne ścieżki edukacyjne.
Organizacja zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej
Nowe przepisy zalecają, aby lekcje religii i etyki rady planowały na pierwszej lub ostatniej godzinie zajęć dydaktycznych. Ma to na celu ułatwienie organizacji czasu uczniów, którzy nie uczestniczą w tych zajęciach. Dzięki takiemu rozwiązaniu będzie łatwiej zapewnić im opiekę czy też alternatywne zajęcia wychowawcze. W praktyce oznacza to, że uczniowie, którzy nie zapisali się na religię ani etykę, nie będą zmuszeni do przebywania na terenie szkoły w czasie tych zajęć. Z jednej strony pozwala to uniknąć sytuacji, w których uczniowie bezczynnie spędzają czas w szkolnej świetlicy, z drugiej jednak może stanowić wyzwanie organizacyjne dla szkół. Wprowadzenie takiej zmiany wymaga dostosowania planów lekcji oraz zapewnienia odpowiedniej opieki dla tych uczniów.
Ograniczenia w łączeniu grup międzyklasowych
Wprowadzono ograniczenia dotyczące łączenia uczniów z różnych klas na lekcjach religii i etyki. W klasach I–III szkoły podstawowej takie łączenie będzie możliwe tylko wtedy, gdy na uczestnictwo w zajęciach zadeklaruje się mniej niż siedmioro uczniów w danym oddziale. Oznacza to, że szkoły będą musiały organizować zajęcia w mniejszych grupach. Wpłynie to na ich logistykę oraz na liczbę dostępnych nauczycieli. W starszych klasach dopuszczalne będzie łączenie uczniów z różnych roczników, ale tylko pod warunkiem zachowania jednolitych programów nauczania. Takie rozwiązanie ma na celu uniknięcie sytuacji, w których uczniowie z różnych poziomów edukacyjnych musieliby uczestniczyć w tych samych zajęciach, co mogłoby wpływać na skuteczność nauczania. Ograniczenie łączenia grup ma również na celu zapewnienie lepszego dostosowania poziomu zajęć do wieku i dojrzałości uczniów.
Konsekwencje dla nauczycieli religii
Zmniejszenie liczby godzin religii może wpłynąć na zatrudnienie katechetów. Mniejsza liczba godzin dydaktycznych może skutkować koniecznością poszukiwania dodatkowych etatów lub zmniejszeniem wymiaru zatrudnienia. Wielu katechetów, pracował dotąd na pełny etat i w oparciu o większą liczbę godzin religii. Teraz część z nich będzie musiała liczyć się z koniecznością łączenia pracy w kilku placówkach edukacyjnych lub podjęcia dodatkowych obowiązków. W niektórych szkołach może pojawić się również konieczność reorganizacji pracy nauczycieli etyki, którzy wcześniej mieli mniej godzin i często łączyli obowiązki pedagogiczne z innymi zajęciami. Decyzja o redukcji godzin religii ma również wymiar finansowy, ponieważ mniejsza liczba lekcji oznacza niższe wynagrodzenia dla nauczycieli. Niektóre placówki mogą rozważać ograniczenie liczby etatów katechetycznych, co może skutkować koniecznością przeniesienia nauczycieli do innych placówek.
Reakcje społeczne
Wprowadzone zmiany wywołały różnorodne reakcje w społeczeństwie. Część rodziców i nauczycieli wyraża obawy dotyczące wpływu tych zmian na edukację moralną dzieci. Inni natomiast uważają je za krok w kierunku świeckości szkoły i równego traktowania wszystkich uczniów, niezależnie od wyznania. Krytycy reformy argumentują, że ograniczenie liczby godzin religii może wpłynąć na poziom edukacji duchowej i moralnej dzieci, zwłaszcza w kontekście wartości chrześcijańskich. Są one od lat częścią systemu edukacji. Zwolennicy zmian wskazują jednak, że nowe przepisy umożliwią uczniom większą elastyczność. Da im to wybór między religiami a etyką, bez konieczności uczestnictwa w zajęciach, które nie są zgodne z ich światopoglądem. Nie brakuje też głosów sugerujących, że zmiana ta jest wynikiem stopniowego odchodzenia od religii w życiu publicznym. W tym wypadku wiąże się z dostosowaniem systemu edukacyjnego do bardziej neutralnych zasad.
Linki
Gov.pl https://www.gov.pl/web/edukacja/rozporzadzenie-w-sprawie-organizacji-lekcji-religii-podpisane